CUMHURİYET DİZİ - YAZISI 18 MAYIS 1992 PAZARTESİ 12. SAYFA
Zengin doğal kaynaklan olan Kazakistan, batıya açılmak için İpekYolu'nu bekliyor
Kazaklar zengin, aıııa yolsvız—5—Kazakistan, yüzölçümü ola-rak Türk
cumhuriyetlerirün en büyüğü. Tûrkiye'nin 4 katı ge-nişliğinde. Buna karşıUk 17
rnilyon nüfusu var. Ve kcanşık bir nûfus yapısına sahip. IJlke-ye adını veren
Kazaklann oranıyûzde 39.7, Ruslann yüzde 37.8, Almanlann yüzde 5.8, Ukraynahlann
yüzde 5.4. Yani Kazaklar Kazakistan'da azm-Lk dunımunda. Aynca K.aza-kistan uzay
üssüne sahip, nükleer silahı var. Yayıichğı ge-niş topraklar ve bu
özellikleriy-le stratejik bir önemi var ülkenin. 8u nedenle de yaban-alann
ilgisıni çekiyor. Bugüne kadar yabancılarla 12 ortak yaünm projesi imza-lanmış.
Yatınm projesi imzala-yanlar arasmda, Türkiye'den Kcray tnşaat, Üçgen Inşaat,
Enka ve Garanti- Koza Inşaat da var. Aynca işadamı Servet Harunoğlu,
Kazakistan'ın Londra Borsası'nda kabul edi-len standart kalite metallerini
satarak bu ülkede 60 milyon dolara üç fabhka kuruyor. 2.5 yılda tamamlanacak
olan bu fabrikalarda, süt, tuğla-kiremit ve kurşun-çinko üretilecek. Sabancı
Holding ise Orta As-ya açüımıru Kazakistan ile bir-likte yapmak istiyor.
SabancıHolding'den sekiz kişilik bir grup 20 mayıstan itibaren Ka-zakistan'da
incelemelerde bulunacak En önemli zenginlik Madenler, Kazakistan'ın ekonomik
açıdan en önemli zenginliği. Kömür, doğalgaz, dernir-çelik, petrol, ağır
metal-ler ile altın, gümüş, krom, özel-likle bakır, manganez başlıca yeraltı
kaynaklan arasında. Zengin doğal kaynaklan nede-niyle, hammadde üretecisi
dunımunda olan Kazakistan'-da demir-bakır döküm atölye-leri ile demir-çelik gibi
ağır sanayi işletmeleri ağırhkta. De-niz suyunun tuzunu giderici bir nükleer
reaktörü bulunan Ka-zakistan aynca makıne, ınşaat, teksül, gıda ve kimya
sanayile-rinde de oldukça gelişmişdurumda. 20 elektrik santralıy-la yılda 88.3
milyon kwh elekt-rik üreten Kazakistan'da hayvancüık da çok gelişmiş. Bu yöpden
tüm Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelen arasında ilk sırada yer ahyor. Tüm
dünya pazarlanna saulan astraganın önemli bir bölümü de yine bu ülkede
üreüliyor. ipekYolu Kazakistan ile Türkiye ara-sındaki uzakhktan dolayı ula-şım
ticari ilişkilerde en önemli sorun olarak ortaya çıkıyor. Bu nedenlcde tarihı
İpek Yolu'nu yeniden canlandırmak ve de-miryolunu açmak için en istekli ülke
Kazakistan. Trans-Asya demiryolunu açmak amacıyla Türk sermayesiİpek Yolu'nda
ABDURRAHMAN YILDIRIM ve BÜLENT KIZANUK araştırdıRUSYA Saümcan Sanbayev• İpek
Yolu Vakfı Baş-kanı Satimcan Sanba-yev: "Aslında bu yol bizim atalanmızın
yolu-dur. Amerika'nın keşfıy-le önemini kaybetti. Ama şimdi de Asya'nın keşfı
başladı. İpek Yolu yeniden Türklerin yolu olacaktır. Biz yeniden bunu
dirilteceğiz."• Alma Ata'nın alış ve-riş caddesi olan İpek Yolu Caddesi'nde elma
taneyle satıbyor. Halbu-ki elmanın anavatanıAlma Ata. Kentin ismi elmadan
geliyor. Kazak-ça alma, elma demek. Ama elmayı soğuk hava depolan olmadığı için
saklayamıyorlar. 22-24 nisan tarihleri arasında Kazakistan'ın başkenti Alma
Ata'da bir toplantı gerçekleştı-rildi. İpek Yolu'nu yeniden bir ticaret yolu
haline getirmek amacıyla kurulan tpek Yolu Vakfi'nın merkezi Alma Ata'-da,
başkanı da Kazak Satimcan Sanbeyev. Türkiye Odalar Birliği'nin gezisi sırasında
yaptığımız gö-rüşmede şunlan söylemişti:•'Aslında bu yol bizim
atalan-Akna-Ata'daki İpek Yolu Caddesi'nde ahşveris. Minik plastik kovalardaki
bunışuk elmalara müşteri buhnaya çalışan Kazak kadınlar, ülkenin iktisadi
yaptsını yansıtan bir beige niteliğinde. Alma Ata yeşil bir şehir. Kişi başına
60 metre kare yeşiüik düşüyor. Şehirde fidan atan bu yeşilliğin ekonomiye
yanamasıve elmalann haşlanmaktan ve bırumaktan kurtulması ya-bancı sermayenin
yatınmlannıbekliyor. Ruslarla ve kısmen \lmanlarla iş yapmayı ve de uzaklığı
göze alabüenler için Kazakistan bir fırsatlar ülkesi. Kazakistan İş Konseyi
Baş-kanı Ahmet Şahap Ünlü. mızın yoludur. Amerika'nın keşfıyle önemini kaybetti.
Amaşimdi de Asya'nın keşfı başladı.İpek Yolu yeniden Türklerin yolu olacaktır.
Biz yeniden bu-nu dirilteceğiz." Elma taneyle satdıyor Satimcan Sanbayev böyle
di-yor, ama Alma Ata'nın ahşveriş caddesi olan tpek Yolu Caddesi'ne gjttiğimizde
yok-luklarla karşılaşıyoruz. Elma taneyle satılıyor. Halbukı elma-nın anavatanı
Alma Ata. Ken-tin ismi elmadan geliyor. Kazakça alma, elma demek. Ata ise
bildığimiz ata kelimesi. Yani Alma-Ata, 30 çeşit .elma yetiştirmesinden dolayı
elma-nın atası sayılıyor. Ama elmayısoğuk hava depolan olmadığıiçin
saklayamıyorlar ve yaşata-mıyorlar. Bu nedenle de mevsı-mi dışında elmalann
buruşuk olduğunu görüyorsunuz. PORTREj Yüzölçümü: 2 milyon 717 bin km2 Nfifusu:
17 milyon Başkent: Alma-Ata Çalışan nufüs: 7 milyon Kişi başına gelir. 1638
ruble Başlıca ürünleri: Petrol, doğal-gaz, kömür, elektrik, demir çe-lik, pamuk,
mısır, pirinç, yün, et, süt. Topiam ithalat: 16.4 milyar Topiam ihracat: 9.1
milyar rub-le Kazakistan'ın aralannda Al-manlann, Çinli ve Korelilerin de
bulunduğu karma bir top-lum yapısına sahip olduğunu belirtti. Çok geniş bir
alanı kap-sayan Kazakistan'ın nüfusu-nun azlığına dikkat çeken Ahmet Şahan Ünlü,
"Bu 17 mılyonluk ülkenin buğday üre-timi 50 milyonluk Türkiye'nin üretiminin iki
katıdır" dedi. Yatinm kolaybğıBaşta petrol olmak uzere kıom, demir, bakır,
magnez-yum, fosfat gibi çok değerli maden yataklanna sahip olan Kazakistan'ın ıç
isükrannın bu bölgeye yatınm yapmak iste-yenlere büyük kolaylık sağladı-ğını
söyleyen Ahmet Şahap Unlü, "Türkiye ile Kazakistanırasındaki en büyük müşkül
tnesafedir" diyerek bunun ne-denini şöyle acıkladı:Mesafe eşittir maliyet
"Volga'nın kasım-nisan ay-lannda donması nedenıyle deniz ulaşımı yılın yansında
ak-samaktadır. Karayolunun ve demiryolunun devreye girmesi gerekir, ancak gerek
karayolu gerekse demiryolu rantâbl kul-lanılır halde değil. Bu mesafe uzakhğı
maliyeti de artınyor. Mesala Kazakistan'dan petrol almak ıstesek bunu Ukrayna
li-manından yüklememiz gereki-yor. Çok zengin kömür yataklan var, ama kömürü
ka-rayolu ile taşımak maliyeti yükseltiyor. O nedenle önce bu yollann rantabl
kullanıhr hale getirilmesi lazım." Ulaşım sektöründeki bu zo-runluluğun Türk
müteahhit fırmalanna büyük olanaklar sunduğunu belirten Ahmet Şa-hap Ünlü, şu
anda Garanti-Koza Inşaat'ın, Koray İnşaat'-ın, Üçgen Inşaat'ın, Akif Çomoğlu
Şirketler Grubu'nun, Enka'nın, Kazakistan'la iş bağ-lantısı kurup protokollerini
imzaladığını belirtti. Ahmet Şahap Ünlü, banka-alık sektörü açısından diger
Türki cumhuriyetlere göre Ka-zakistan'ın daha ıleride olduğu-nu da haurlatarak
"Altyapı ve toplum disiplini açısından ban-kaya benzer yapılanma bir tek
Kazakistan'da var" dedi. SCfRECEK OrtaAsya'daABD, Türkiye'yi destekliyor
MEHMETYAPICI ADANA - Türk-Amerikan Işadamlan Demeği (TABA) Genel Başkanı Erdal
Karatepe, ABD'nin Türkiye'nin Bağımsız Devletler Topluluğu'nda (BDT) yer alan
Türk cumhuriyetleri ile ilişkilerini çok etkinşekılde destekler bir politika
izlediğini söyledi. Karatepe," Amerika Türkiye'nin Türki cumhuriyetlerin Batı'ya
açılmasında Batı ile işbirliğinde tek katalizör olduğuna inanıyor" dedi. Merkezi
Istanbul'da bulunan ve yedisi yurt içinde, üçü ise Amerika'da olan lOşubeye
sahip Türk-Amerikan tşadanuan Derneği (TABA) Genel Başkanı Karatepe, Türkiye'nin
Türk cumhuriyetleriyle ilişkisini geliştirmesine, Avrupa ülkelerinin, özeÛikle
de Almanya'nın yaklaşımına Amerika'nın olumlu bakmadığıru söyledi. Karatepe
Bonn'un tavnnın, ABD'de, Avrupa'da süper güç olmaya hazırlanan Almanya'nın
Türkiye'yi rakip görmesinden kaynaklandığı yolunda yonımlandığını söyledi.
Karatepeşöyle devametti. "Amerika, Türkiye'nin Türk cumhuriyetleri ile
ilişkilerini çok etkin bir şekilde destekler bir politika güdüyor. Amerika,
Türkiye'nin, Türk cumhuriyetlennin Batı'ya açılmasında Baü ile işbirliğinde tek
katalizör olduğuna inanıyor. Desteği de bunun için veriyor. Amerika'nın böyle
bir politika izlemesi çok önemli." Türkiye'nin Türk cumhuriyetlerine açılırken
yabancı ve özellikle Amerikan sermayesine büyük çapta gereksinmesi bulunduğunu
belirten Erdal Karatepe, "Türkiye, bu cumhuriyetlere tek başına ne milyarlarca
dolarhk yardım yapabilir ne de "onlann lideri olacağım' derken bir siyasi
bütünleşmenin lideri olabilir. Türkiye'nin onlara başlangıçta verebileceği
hizmetler bazı teknık hizmetler olabilir. Maddi yardımda Batı'ya gereksinme
vardır ve Amerikan sermayesini götürmek laamdır. Biz bunu vapmaya
çalışıyoruz"dedi. İşadamlan Derneği Başkanı, şubatta oldugu gibi haziranda da
bir grup Türk ve Amerikan işadamı için Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan'a
bir gezi düzenleyeceklerini bildirdi. UfukGüldemir Tekin Yayınevi,Ankara Caddesi
Konak Han No:43 Cağaloğlu İstanbul Tel:527 69 69 40.000 TL. Tek
i.\lekh'rıh'dcınıgıipulukurfilığıgöntti'ri/ir. OLUM Merhum Yakup ve Fatma'nın
kızı merhum Nevrez Tarlan'ın eşi, merhum emekli Denız Yr. Hulki Teztel'in
kayınvalidesi, Selma Teztel'in annesi, Deniz Teztel'in anneannesi SANİYE 1ARLAN
hakkın rahmetine kavuşmuştur. Cenazesi 18 mayıs pazartesi (bugun) Üskudar
Çiçekçi Camii'nde kıhnacak öğle namazınımüteakip Karacaahmet Aile Mezarhğı'na
defnedilecektir. AİLESİOLCAY UZUN Sevgili OLCAY. Her yıl Nisan geldiğinde
Özlemin ikiye katlanır Yüreğimizde... l.l. 1980-85 donemi arkadaşlan adına Av.
Kudbellin Kaya Ibrahim Karaca Ceyhun Cnal VEFAT VE BAŞSAĞLIĞI Derneğimiz
üyelerinden Prof. Dr. SUNGU L. GÖKÇEN'i kaybetmenin üzüntüsü içindeyiz. Merhuma
Allah'tan rahmet, kederli ailesine ve camiamıza ba$sağlığı dileriz.
|
|